بیوتروریسم، جنگ بیولوژیک
هوالحکیم
بیوتروریسم (Bioterrorism)
خلاصه ای کوتاه:
به انتشار عوامل بیولوژیک، بیوتروریسم (Bioterrorism) و به استفاده از این عوامل و کاربرد انواع سلاح بیولوژیک[۱] به منظور جنگ و اهداف نظامی و تروریستی جنگ بیولوژیک[۲] می‌گویند.
بیوتروریسم[۳] شامل انتشار عمدی عوامل بیولوژیکی[۴] مانند: باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و یا سمومی هستند که ممکن است به شکل طبیعی خود و یا به دست انسان تراریخته[۵] شده باشند. حتی ممکن است منشا گیاهی و جانوری نیز داشته باشند. از این عوامل برای کشتن و یا بیمار کردن افرادی که مد نظر دشمنان آنان است، استفاده می شود و از شیوه های مختلف این ترور بیولوژیکی اعمال می شود مانند: آلوده کردن آب، غذا، هوا، موارد مصرفی شخصی مانند: لباس، کیف، کفش، ارسال نامه حاوی این میکروارگانیسم ها و…
طرح مبحث (متن):
چکیده تاریخچه:
در چند دهه اخیر شیوه های نوین جنگی مطرح شده، که یکی از آنها بیوتروریسم است. این موضوع در چند سال گذشته بسیار مهم و حائز اهمیت است، ولی اگر به تاریخ نگاهی بیندازیم متوجه می شویم که ترور افراد از طریق عوامل بیولوژیکی قدمت هزاران ساله دارد و از زمان رم باستان از این مدل ترور برای حذف افراد استفاده می کردند. در رم باستان مدفوع را، به صورت دشمنان پرتاب می کردند و این نوع اولیه از ترور بیولوژیکی تا قرن چهاردهم ادامه داشت که عامل بیماری طاعون بود و حتی این عمل را با اجساد مبتلا به طاعون نیز انجام می دادند و آنها را به سمت دشمنان پرتاب می کردند تا دشمن را نیز به این بیماری دچار کنند.
حکیم جرجانی:
اگر در کتاب های قرن چهارم قمری نیز نگاهی بیندازیم در کتاب ذخیره خوارزم شاهی که نویسنده آن سید اسماعیل جرجانی (گرگانی) یکی از دانشمندان و حکیمان زمان خود بوده است.
حکیم بزرگوار در قسمتی از کتاب ارزشمند خود چنین نقل می کند : ((بعضی از ملوک، کنیزکان را به زهر بپرورانند؛ چنانکه خوردن آن ایشان را عادت شود و زیان ندارد. این کار از بهر آن کنند تا آن کنیزک را به تحفه یا به حیله دیگر به خصمی که ایشان را بود برسانند تا توسط او با زهر، هلاک شود.))[۶]
با توجه به این امر که بدن انسان تلرانس[۷] دارد و اگر آرام آرام سم یا ماده آلرژن واردش شود دیگر هیچ واکنشی نشان نمی دهد و حکیم جرجانی در اینجا به این نکته اشاره نموده است که در آن زمان با توجه به این خصوصیت، فردی را به سمی مقاوم می کردند و از این مقاومت بدن این کنیزک استفاده کرده و نفر مورد نظر خود را (پادشاه دشمن) نابود می کردند.
بوعلی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا:
همچنین شیخ الرئیس بو علی سینا مطلب مشابهی را درکتاب قانون در طب آورده است که به نقل از دکتر سیریل الگود در کتاب تاریخ پزشکی ایران و سرزمین های خلافت شرقی، سم مزبور را هندگیاه البیش نامیده که نوعی سم بیولوژیکی به حساب می آید.[۸]
در قرن نوزدهم باکتری آنتراکس یا شاربن به عنوان یکی از باکتری های بیوتروریسم استفاده می شد و هنوز هم از این باکتری به دلایلی که انواع آن را می توان در تمام جهان پیدا کرد، استفاده می شود و از خصوصیات مهم این باکتری آن است که از فردی به فرد دیگر انقال پیدا نمی کند.
ویروس آنفولانزا ای معروف به اسپانیا فلو:
آنفلونزای اسپانیایی یا آنفلونزای همه‌گیر سال ۱۹۱۸، اپیدمی مرگباری بود که بین مارس ۱۹۱۹ تا ژوئن ۱۹۲۰ طول کشید. هر چند شروع این اپیدمی در قلب ایالات متحده آمریکا بود اما به آنفلونزای اسپانیایی شهرت پیدا کرد و به آن نیز اسپانیش فلو[۹] می گویند. بر اثر این اپیدمی بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون انسان جان خود را از دست دادند.[۱۰]
قابل ذکر است، مرکز نظامی ایالات متحده آمریکا، جسد فردی را که بر اثر این بیماری جان خود را از دست داده، و در میان انبوهی از یخ ها در قطب جنوب دفن شده بود را پیدا کردند؛ و این ویروس مهلک را از بدن این فرد جدا کرده و هم اکنون به این ویروس دست رسی دارند. در صورتی که این ویروس باید در جهان نابود [۱۱] و از دسترس بشر خارج می شد.[۱۲]
در قرن بیستم در جنگ جهانی اول با انتشار عامل سیاه زخم از جانب آلمان‌ها و کاربرد آن بر علیه کشورهای دشمن این نوع جنگ را به عنوان یک جنگ مدرن تثبیت نمود و در قرن بیست و یکم می توان به سپتامبر ۲۰۰۱ اشاره نمود که نامه های آلوده ای به حدود ۲۷ نفر در ایالت متحده آمریکا ارسال شد همچنین می توان به ترور بیولوژیکی اکثر ۱۴ معصوم(علیه السلام) اشاره کرد که عمده ائمه معصوم با سم به شهادت رسیده اند و اگر از این تهدید بیولوژیکی در کشور های در حال توسعه نیز نگاهی بیندازیم به وسیله بیوتروریسم افراد سرشناسی مانند دکتر سعید کاظمی آشتیانی، خالد مشعل، یاسر عرفات، ودیع حداد، فرج الله سلحشور را می توان نام برد و اخیرا هم که با خبر شدیم متاسفانه دکتر نادر طالب زاده قربانی بیوتروریسم شده است.[۱۳]
انواع عوامل بیوتروریسم:
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC) این عوامل را به سه دسته A,B,C طبقه بندی کرده اند.
دسته A: این عوامل بسیار خطرناک است و در دسته امنیت ملی طبقه بندی می شود و به راحتی منتقل و منتشر می شوند و موجب مرگ و میر بالایی می شوند.
تولارمی – آنتراکس – آبله – بوتولیسم – طاعون خیارکی – تب های هموراژیک ویروسی
دسته B: عوامل این گروه نسبتا راحت تر منتقل می شوند و میزان تلفات پایینی دارد.
بروسلوزیس – توکسین اپسیلون کلستردیوم پرفرینجنس – بزورخولدریا مالئی – میلوئیدوز – پسیتاکوز – تب Q – تهدید های ایمنی غذایی: سالمونلا، اشرشیا کلی O157:H7، شیگلا، استافیلوکوکوس اورئوس؛ توکسین Ricin از Ricinus communis، توکسین Abrin از Abrus precatorius ، انتروتوکسین B استافیلوکوک، تیفوس (ریکتزیا پرووازکی)، آنسفالیت ویروسی، ویبریو کلرا، کریپتوسپوریوم پارووم
دسته C: پاتوژن های در حال ظهور هستند که برای انتشار جمعی، مهندسی شده اند.
ویروس نیپا – هانیا ویروس – سارس – H1N1 – HIV
مکانیسم اثر بیوتروریسم:
استفاده از بیوتروریسم انواع مختلفی دارد و با توجه به مدل استفاده شده نیز عوارض مختلفی بروز می کند.
فردی که دچار بیوتروریسم می شود بسته به نوع عامل بیولوژیکی آن، عوارضی در وی بروز می کند. ترور بیولوژیکی یا فرد را به سرعت از پای در می آورد و به کام مرگ می کشاند؛ یا فرد دچار بیماری می شود که سالها باید با آن دست و پنجه نرم کند و یا دچار بیماری گذرا که تا چند روز یا حداکثر چند ماه بهبود می یابد.
بیوتروریسم با مکانیسم های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد و بسته به نوع میکروارگانیسم و یا توکسینی که مورد استفاده قرار گرفته است باید مکانیسم آن را تعریف کرد.
به طور مثال: سم بوتولیسم[۱۴] باعث فلج عضلات فرد شده[۱۵] و بر روی سیستم [۱۶]CNS اثر می گذارد و فرد را طی چند روز به سرعت از پای در می آورد و یا اسپور باسیلوس آنتراسیس از طریق زخم حاصل شده در پوست ویا تنفسی اسپور و یا غذای آلوده به این باکتری فرد را دچار شاربن پوستی، شاربن تنفسی و شاربن گوارشی می کند. که در صورت عدم رسیدگی سریع به مرگ فرد منجر می شود.
از بیوتروریسمی که فقط جهت رعب و وحشت است و فقط چند هفته فرد را دچار بیماری و بی حالی می کند می توان به آنفولانزا[۱۷] های شایع موسم حج در مکه مکرمه نام برد که با توجه به آب وهوای مکه این بیماری هیچ توجیه بالینی ندارد که این آدنو ویروس به صورت دستی در آب یا غذا و یا هوای آن منطقه منتشر شده است و دست داشتن سعودی ها در این مورد قطعی است. جالب اینجاست که طبق تحقیقات صورت گرفته واکسن این آدنو ویروس را فقط ارتش ایالات متحده آمریکا در اختیار دارد.
اثرات بیوتروریسم در جهان:
همان طور که در مقدمه آمده قدمت بیوتروریسم در جهان به هزاران سال پیش می رسد.
از جنگ جهانی دوم به بعد افرادی که طالب قدرت بودند و دنیا را برای خود می دانستند به صورت جدی تری به معقوله ترور های بیولوژیکی پرداختند و امروز به نتایج وحشتناک و خطر آفرینی دست یافتند.
علت استفاده از بیوتروریسم این است، فردی که باید مورد حمله قرار بگیرد بی سروصدا حذف شود و هیچ کسی هم انگشت اتهامش را به سمت سازمانی که این ترور را انجام داده است نمی گیرد و هیچ اتهامی هم کسی را تهدید نمی کند.
این نوع ترور بسیار در دهه های اخیر شایع شده است و حتی در برخی مواقع آنقدر گسترده است که دیگر به راحتی از کنار آن می گذریم.
عوامل بیولوژیک را نمی‌توان با حواس پنجگانه حس کرد. عوارض عوامل بیولوژیک[۱۸] در کشورهای در حال توسعه و دارای ساختار بهداشتی ضعیت، مساله جدی تری است. سلاح‌های بیولوژیک بصورت‌های
- اهداف فردی و اولیه Primary
- اهداف وسیع و اپیدمیک یا ثانویه Secondary در دسترس‌اند.
انتشار آسان، ایجاد مرگ و میر بالا، ایجاد رعب و وحشت در جامعه، قابلیت دسترسی از ویژگی‌های این سلاح‌ها می‌باشند. استفاده از این عوامل در دنیای حاضر محدود به زمان و مکان نیست. از مثال‌های بارز استفاده از این عوامل در امریکا میتوان به احتمال ترور هوگو چاوز رئیس جمهور ونزوئلا، الکساندر لیتویننکو مامور امنیت روسیه، محمود المبحوح از رهبران حماس و در کشور ایران نیز میتوان به ماجرای ترور بیژن نوباوه خبرنگار و نماینده مجلس، مرحوم فرج الله سلحشور کارگردان سینما، ترور نادر طالب‌زاده پژوهشگر و از رجال سیاسی کشور و استاد قدر در زمینه رسانه اشاره نمود. توسعه ی استفاده از این روش ناعادلانه در دنیای حاضر ضمن روشن نمودن چهره ی غیر اخلاقی و غیر علمی کشورهایی که از این سلاح‌ها بر علیه زندگی انسانی و بشری استفاده می‌کنند، موجب به بار آوردن صدمات جبران ناپذیر بهداشتی، بالابردن هزینه‌های اقتصادی، ایجاد نواقص ژنتیکی در نسل‌های حاضر و بعدی شده که این مساله را به یک بحران جدی و بین المللی تبدیل کرده است. سازمان ملل متحد[۱۹] که سابقه ی نه چندان خوبی در حمایت از این کشور‌ها دارد و سازمان جهانی بهداشت[۲۰] و سیاستمداران کشور‌ها باید در تلاش باشند که این خطرات را از سر نه تنها خود بلکه تمام دنیا و زنان و کودکان و انسان‌های آزاده ی دنیا محدود نمایند.
برخی از عوارض بیوتروریسم بر روی نسل های آینده:
بیوتروریسم حتی بر روی نسل های آینده نیز تاثیر گذار است؛ چون ممکن است بر روی DNA [۲۱] فرد اثر گذارد و عارضه حاصل شده به فرزندان وی حادث شود. از این عوارض می توان به این موارد شاره کرد:
نقص های ژنتیکی، عقب ماندگی ها، ADHD[۲۲]، اوتیسم، عمر های کوتاه و …..
بیوتروریسم و غذا:
اکثر مواد غذایی که امروزه به شکل متداول در جهان مصرف می شود تراریخته و دستکاری ژنتیکی شده اند و عامل بیماری سرطان هستند.
شرکت مونستانتو یکی از شرکت های تولید کننده این محصولات ترنس ژن است و این تئوری را از هنری کیسینجر یکی از سیاستمداران یهودی آمریکا گرفته است که جمعیت دنیا زیاد است و ظرفیت دنیا باید به ۲ میلیارد نفر برسد و بقیه جمعیت کره زمین مازاد هستند که باید به شکلی از بین بروند و یکی از این راه ها بیوتروریسم تغذیه ای است.
با توجه به طولانی بودن موضوع بیوتروریسم بیش از این جایز نیست، تا درباره مبحث مهم تراریخته ها در این مقاله صحبت شود و ان شاا… در مقاله ای دیگر، این موضوع مهم را مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد.
بحث و نتیجه گیری:
به هر گونه عوامل زنده ای که انسان در آن دخیل باشد تا نسل بشر را نابود کند بیوتروریسم می گویند، حال این موضوع ممکن است تراریخته نمودن بذرها باشد که جمعیت زیادی را به آرامی به کام مرگ می کشاند یا این که به وسیله میکروارگانیسم و یا سم[۲۳] مهلکی مستقیما به فرد مورد نظر از طریق استعمال خارجی، خوردن، آشامیدن، بوییدن و… داده شود تا او را حذف فیزیکی نمایند.
بیوتروریسم عاملی است که کشوری به پیشرفتگی ایالات متحده آمریکا که خود یکی از بیشترین استفاده کننده از این نوع ترور است اعلام می کند، که ما از جنگ نظامی ترسی نداریم ولی از بیوتروریسم وحشت داریم، زیرا که با هیچ تدابیر امنیتی نمی توانیم جلوی حمله بیولوژیکی را بگیریم.
از آخرین و گسترده ترین حمله بیوتروریسمی که در همین چند ماه پیش رخ داد میتوان به فاجعه منا اشاره کرد که با توجه به تمام شواهد و قرائن تمامی هفت هزار نفر حجاج مورد حمله بیولوژیکی قرار گرفته بودند. این موضوع هنوز در دست بررسی است و به صورت جدی پیگیر این موضوع خواهیم بود.
سید مسعود بااوسی
منابع:
- میکروبیولوژی جاوتز
- میکروبیولوژی مورای
- مستند عصر مورخ ۶/۴/۹۵ از شبکه افق
- مستند عصر مورخ ۸/۴/۹۵ از شبکه افق
- دکتر حسن عباسی
- دکتر علی کرمی
[۱] Biological Weapons
[۶] ذخیره خوارزم شاهی نوشته سید اسماعیل جرجانی
[۸] الگود، سیریل (Cyril Elgood)، تاریخ پزشکی ایران و سرزمین‌های خلافت شرقی
[۱۰] http://www.popularmechanics.com و http://time.com